Tuyến tiền liệt là một tuyến nhỏ nhưng có vai trò quan trọng đối với sức khỏe nam giới. Có khoảng 25% nam giới từ 55 tuổi trở lên mắc bệnh tuyến tiền liệt, tỷ lệ này có xu hướng tăng lên 50% ở tuổi 70. Hiểu rõ vị trí, cấu tạo và chức năng của tuyến tiền liệt sẽ giúp nam giới chủ động hơn trong việc phòng ngừa các bệnh liên quan. Vậy tuyến tiền liệt là gì? Cấu tạo, vai trò và chức năng của tuyến tiền liệt đối với cơ thể?
Tuyến tiền liệt là một tuyến nhỏ nhưng có vai trò quan trọng đối với sức khỏe nam giới. Có khoảng 25% nam giới từ 55 tuổi trở lên mắc bệnh tuyến tiền liệt, tỷ lệ này có xu hướng tăng lên 50% ở tuổi 70. Hiểu rõ vị trí, cấu tạo và chức năng của tuyến tiền liệt sẽ giúp nam giới chủ động hơn trong việc phòng ngừa các bệnh liên quan. Vậy tuyến tiền liệt là gì? Cấu tạo, vai trò và chức năng của tuyến tiền liệt đối với cơ thể?
Tuyến tiền liệt bao gồm các nang ống tuyến và mô liên kết chứa nhiều sợi cơ trơn. Khi xuất tinh, các tế bào cơ này co lại và ép mạnh chất lỏng được lưu trữ trong tuyến tiền liệt ra niệu đạo. Điều này làm cho chất tiết từ các nang tuyến tiền liệt và tinh trùng, cùng với chất lỏng từ những tuyến khác kết hợp với nhau tạo thành tinh dịch. (3)
Một phần tinh dịch được sản xuất ở tuyến tiền liệt. Dịch tiết từ các nang tuyến tiền liệt cùng với tinh trùng từ tinh hoàn, chất lỏng ở túi tinh và dịch tiết từ tuyến hành niệu đạo (có kích thước bằng hạt đậu bên dưới tuyến tiền liệt) tạo nên tinh dịch.
Ở nam giới, dịch tiết của tuyến tiền liệt rất quan trọng, không chỉ ảnh hưởng đến hoạt động bình thường của tế bào tinh trùng mà còn liên quan đến khả năng sinh sản. Dịch tiết tuyến tiền liệt là chất lỏng màu trắng đục, chứa nhiều enzyme, được xem là kháng nguyên đặc hiệu tuyến tiền liệt (PSA) giúp tinh dịch loãng hơn.
Trong quá trình xuất tinh, tuyến tiền liệt và cơ vòng bàng quang sẽ đóng niệu đạo để ngăn tinh dịch đi vào bàng quang.
Để giữ cho tuyến tiền liệt khỏe mạnh, nam giới từ 50 tuổi cần kiểm tra, tầm soát tuyến tiền liệt định kỳ. Trường hợp gia đình có tiền sử mắc ung thư tuyến tiền liệt, bạn nên thực hiện tầm soát sớm hơn. Tăng cường hoạt động thể chất ít nhất 30 phút/ngày sẽ giúp hạn chế mắc bệnh phì đại tuyến tiền liệt (BPH).
Xây dựng chế độ ăn uống lành mạnh bằng cách bổ sung đủ trái cây, rau và protein… điều này có thể tăng cường sức khỏe tuyến tiền liệt. Không hút thuốc lá vì có thể làm tăng nguy cơ phát triển ung thư tuyến tiền liệt. Đến gặp bác sĩ ngay khi xuất hiện các triệu chứng bất thường như tiểu đêm, nước tiểu có máu, đau rát khi tiểu, tiểu nhiều lần, đau khi xuất tinh, đau lưng dưới và vùng chậu…
Trung tâm Tiết niệu – Thận học – Nam khoa, BVĐK Tâm Anh TP.HCM quy tụ chuyên gia đầu ngành, bác sĩ giỏi chuyên môn, tận tâm, nắm vững kỹ thuật mới nhất, phát hiện sớm và điều trị hiệu quả các bệnh về thận, đường tiết niệu, nam khoa, giúp người bệnh rút ngắn thời gian nằm viện, hạn chế nguy cơ tái phát, nâng cao chất lượng cuộc sống.
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Bài viết đã cung cấp những thông tin về tuyến tiền liệt là gì? Cấu tạo, vai trò và chức năng của tuyến tiền liệt đối với cơ thể? Tuyến tiền liệt đóng vai trò quan trọng trong sức khoẻ đường tiết niệu và sinh dục của nam giới. Đây cũng là cơ quan dễ mắc bệnh và có nguy cơ ung thư cao, nhất là với nam giới sau 50 tuổi. Hiểu rõ vị trí, vai trò và cấu trúc tuyến tiền liệt sẽ giúp bạn dễ nắm bắt những biểu hiện của bệnh, từ đó điều trị sớm để tránh các biến chứng nguy hiểm.
Khi đi tiểu, các cơ ở vùng trung tâm sẽ đóng kín các ống của tuyến tiền liệt để ngăn nước tiểu đi vào ống dẫn tinh.
Ở tuyến tiền liệt, hormone sinh dục nam testosterone được chuyển hóa thành một dạng có hoạt tính sinh học là DHT (dihydrotestosterone)
Về mặt giải phẫu, tuyến tiền liệt được chia thành 5 thùy gồm: thùy trước, thùy sau, hai thùy bên và một thùy giữa. Khoảng ⅔ tuyến tiền liệt có cấu trúc tuyến và ⅓ còn lại là sợi cơ. Về mặt mô học, tuyến tiền liệt gồm các vùng khác nhau; dựa trên những đặc điểm này, tuyến chia thành 3 vùng giải phẫu.
Khoảng 25% nam giới từ 55 tuổi trở lên mắc bệnh tuyến tiền liệt, tỷ lệ này tăng lên 50% ở người trên 70 tuổi. Giai đoạn đầu của bệnh tuyến tiền liệt có thể không có triệu chứng. Có 3 dạng bệnh tuyến tiền liệt phổ biến nhất là viêm tuyến tiền liệt, phì đại lành tính tuyến tiền liệt (tăng sản tuyến tiền liệt lành tính – BPH) và ung thư tuyến tiền liệt. Một người đàn ông có thể gặp 1 hoặc nhiều dạng bệnh cùng lúc.
Ở nam giới trẻ tuổi, tuyến tiền liệt có kích thước bằng quả óc chó, nặng khoảng 20-25 gram, nằm dưới bàng quang và phía trước trực tràng (đầu dưới của ruột). Nam giới từ 50 tuổi, tuyến tiền liệt có khuynh hướng tăng sinh (tăng sản lành tính hoặc ung thư tuyến tiền liệt). (2)
Tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt (BPH) là tình trạng tuyến tiền liệt tăng sản và không gây ung thư, thường gặp ở nam giới lớn tuổi. Tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt khiến niệu đạo bị thu hẹp và tăng áp lực lên đáy bàng quang, dẫn đến tắc nghẽn dòng nước tiểu.
Các triệu chứng phổ biến của BPH gồm: đi tiểu thường xuyên, tiểu gấp, đôi khi tiểu không tự chủ; đi tiểu thường xuyên vào ban đêm; dòng nước tiểu yếu hoặc ngừng rồi lại bắt đầu; nhỏ giọt khi kết thúc đi tiểu; tiểu không hết, vẫn còn cảm giác mót tiểu sau khi đi tiểu.
Các triệu chứng ít phổ biến hơn gồm: tiểu gắt buốt, bí tiểu, đau khi đi tiểu hoặc nước tiểu có máu. Nếu không phát hiện và điều trị sớm, tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt có thể gây các biến chứng như:
Viêm tuyến tiền liệt có thể gặp ở nam giới mọi lứa tuổi nhưng phổ biến ở độ tuổi từ 30-50. Các loại viêm tuyến tiền liệt gồm:
Trong hầu hết các trường hợp, nguyên nhân gây viêm tuyến tiền liệt vẫn chưa xác định. Viêm tuyến tiền liệt do vi khuẩn thường đáp ứng tốt với thuốc kháng sinh. Tuy nhiên, viêm tuyến tiền liệt không do vi khuẩn (CPPS) là dạng viêm tuyến tiền liệt phổ biến, khó chẩn đoán và điều trị.
Ở mỗi người có thể có các biểu hiện khác nhau và không có xét nghiệm chuyên biệt để chẩn đoán CPPS, vì vậy bác sĩ sẽ phải loại trừ các nguyên nhân khác. Các nguyên nhân có thể gây CPPS gồm: người đã từng viêm tuyến tiền liệt do vi khuẩn; kích ứng một số hóa chất; có các tổn thương dây thần kinh chi phối đường tiết niệu dưới; người rối loạn cơ sàn chậu; bị lạm dụng tình dục hoặc xuất hiện tình trạng lo âu mạn tính.
Tùy vào nguyên nhân và loại viêm tuyến tiền liệt mà bác sĩ sẽ chỉ định điều trị bằng các phương pháp phù hợp như:
Ung thư tuyến tiền liệt là loại ung thư phổ biến thứ 2 ở nam giới trên 50 tuổi. Trong giai đoạn đầu, các tế bào ung thư chỉ giới hạn ở tuyến tiền liệt. Với ung thư phát hiện muộn, các tế bào ung thư có thể đã lan ra xung quanh tuyến tiền liệt, xâm lấn vỏ bao hoặc vách chậu và di căn vào hệ thống mạch máu, bạch huyết. Điều trị ung thư tuyến tiền liệt tùy theo giai đoạn ung thư, tiên lượng thời gian sống còn lại, gồm các phương pháp sao: